Bolivia

Nieuw land nieuwe kansen, en dus gingen we op pad naar Bolivia! Met onze heerlijke groep hadden we al bedacht dat we vanaf Cuzco direct naar la Paz gingen, zodat we daar het weekend mee konden pakken. La Paz staat namelijk (tenminste, dat heb ik me laten vertellen) op nummer 7 van feeststeden ter wereld, dus dat moesten we uit gaan proberen. En dan ook niet in een rustig pittoresk hostelletje, maar gewoon naar een die hard party backpackers hostel in hartje centrum la Paz. Maar eerst moesten we nog de grens oversteken, geweldig! De bus stopte voor een brug, de grens tussen Peru en Bolivia, en daar moesten we om 6 uur ´s ochtends in de ijskou minstens een uur in de rij wachten om onze "verlaat Peru" stempel te krijgen. We leken wel asielzoekers, in een mega lange rij wachten op een stempel. Ik vind dat echt de mooiste dingen aan reizen, maar ik was geloof ik de enige van de groep die er echt van kon genieten. Heel efficient ook nog daar bij een paar mannetjes op straat onze soles kunnen omwisselen voor bolivianos, heerlijk primitief allemaal. Vervolgens moet je de brug oversteken om daar weer ellenlang in de rij te staan om je "welkom in Bolivia" stempel te krijgen. Als je dit overslaat, ben je volledig illegaal in het land, en ik heb al mensen ontmoet die dit niet wisten en die dus later nogal problemen kregen met de immigratie dienst. Goed, na een aantal koude uurtjes op de grens konden we onze reis naar la Paz voortzetten, om de mooie feestjes te ervaren. Nou bleek uiteindelijk dat ons hostel in principe het beste feestje van heel la Paz had, dus hoefden we niet ver te zoeken. Verkleedfeestjes (altijd mijn favoriet), shotwedstrijdjes, op de bar dansen, alles was mogelijk, volle bak genieten! En alles ook nog eens voor praktisch gratis, wat elk biertje net even iets zoeter doet smaken, hoe goedkoop is Bolivia! Een nadeel van Bolivia is wel dat ze hier belachelijk vet eten. Het liefst drie keer per dag patat, ik begin al wat mooie puistjes te ontwikkelen. Groenten kennen ze ook niet echt, of eigenlijk alleen de groente aardappel, dus ik heb al heel wat uren besteed aan vitaminenjacht.

Verder is la Paz een ontzettend indrukwekkende stad. Als je aan komt gereden zie je de stad van bovenaf, inmens groot en volgebouws met huizen, bizar! Er wonen rond de 8 miljoen mensen, meer dan de helft van de Nederlandse populatie, ongelooflijk! Om een stukje echte Boliviaanse cultuur mee te pakken ben ik met Lilian naar een worstelwedstrijd geweest. Ik heb helemaal in een scheur gelegen! Wij dachten, we gaan een stukje goed vechten zien. Maar nee, het was een show, alles was nep. Het mooiste was nog wel om te zien dat er alleen maar Bolivianen zaten, die dit werkelijk entertainment vonden. Moet je je voorstellen, een gymzaal volgebouwd met tribunes, en in het midden een boksring. De eerste ´vechter´ werd aangekondigd en met luid applaus ontvangen. Hij kwam aangelopen in één of ander carnavalskostuum, wat er al niet heel geloofwaardig uitzag, maar goed, wisten wij veel, wij dachten nog steeds een echte wedstrijd te gaan bekijken. Vervolgens kwam de tegenpartij, en het hele publiek ontstuitte in luid boe geroep, dus wij dachten: dit is niet de favoriet. Toen kwam de scheidsrechter en kon de wedstrijd beginnen. Volledig ingestudeerd. De scheidsrechter speelde vals en spandde samen met de tweede vechter. Deze leek te gaan winnen, maar op het allerlaatst kwam de eerlijke vechter terug en won alsnog de wedstrijd. Het hele publiek ging los. Wij hadden nog de ijdele hoop dat dit een soort van introductie was, maar nee, dit zelfde riedeltje herhaalde zich ongeveer 6 keer. Maar het publiek was te gek, leefde zich helemaal in. Mijn favoriet was een oud mannetje, met nog maar 2 tanden in z´n gebit, die bloedfanatiek de scheidsrechter aan het uitschelden was. Op een gegeven moment liep hij zelfs naar de ring toe om de scheidsrechter uit de dagen een potje echt te vechten, hilarisch!

Toen we van het worstelen terug kwamen hadden de mannen een leuke verrassing voor ons, ze hadden voor de volgende dag een tourtje death road geboekt. Eerst dacht ik: holy fuck zijn jullie gek geworden? Ik zal even quoten wat de lonely planet over de death road verteld: ongeveer 26 fietsers per jaar die het ravijn in verdwijnen, en nog honderdduizend meer doden door bussen en auto´s die de weg niet overleven. Er zijn ook de engste filmpjes online te vinden, en deze mongolen wilden dat gaan fietsen! Maar nou bleek dat ze sinds 2007 de weg hadden aangepast voor auto´s, dus dat er bijna geen auto verkeer meer op de fietspaden was, wat het aantal doden aanzienlijk deed verminderen. We hoorden later dat de laatste fietser die overleden was een Japanse toeriste was die, ironisch genoeg, aan het filmen was tijdens het fietsen en dus eventjes niet op de weg lette, dus mocht je zelf geen foto´s en filmpjes maken tijdens de tocht. En laten we wel wezen, als Nederlander weet je prima hoe je met een fiets overweg moet, dus uiteindelijk had ik het volste vertrouwen ook dit avontuur makkelijk te overleven. En dat bleek waar, helemaal te gek die death road! Echt stoer mountain biken op off road paden, en gek genoeg ben je eigenlijk alleen maar bezig met zo hard mogelijk naar beneden racen, in plaats van met de afgronden naast je. Dat bleek ook wel de beste manier te zijn, want Andreea, de enige die krampachtig met angst het stuur zo strak mogelijk vast hield en zo veel mogelijk haar remmen gebruikte, was ook de enige die twee keer van de fiets was gevallen, de rest deed het prima. Maar wat een tocht, prachtige natuur en geweldige fietservaring!

Na een weekendje die hard feesten werd het tijd om weer eens wat natuur te snuiven, dus gingen we op pad naar Copacabana en Isla del Sol, aan lake Titicaca. Dit meer is met 8400 vierkante kilometer op 3808 meter hoogte het grootste high altitude meer. Vanaf Copacabana, een schattig stadje aan het meer kan je de boot pakken naar Isla del Sol. De originele naam van dit eiland was Titi Khar´ka, wat de steen van de puma betekent, en waar het meer zijn naam aan dankt. Het eiland wordt gezien als de geboorteplek voor verschillende entiteiten die aanbeden worden, waaronder de zon zelf. Een legende vertelt dat de godenkoning Viracocha en de eerste inca´s Manco Capac en zijn vrouw Mama Ocllo op dit eiland mysterieus verdwenen onder directe orders van de zon, en veel moderne inca´s accepteren dit verhaal als creatie verhaal voor het eiland. Er wonen maar 2500 mensen op het eiland, en het eiland is vooral bekend om z´n oude ruines, al moet ik zeggen dat ik deze niet heel indrukwekkend vond. De weg er naartoe daarentegen was wel mooi, veel roodachtige rotsen en uitzicht op het meer, niks mis mee! Na 2 dagen op het eiland keerden we weer terug naar la Paz, en was het voor mij tijd om afscheid van de groep te nemen. Met kerst komen paps en mams namelijk gezellig naar Buenos Aires, en vanaf la Paz naar BA is nog ruim 2.000 kilometer, dus het werd tijd om deze afstand iets te verkleinen. Bovendien vond ik het ook wel lekker om weer eventjes te detoxen van de groep, want ondanks dat het stuk voor stuk te gekke lieve mensen zijn, kan met z'n vijfn of zessen reizen best vermoeiend zijn. Vooral beslissingen maken duurt af en toe uren, en helaas ben ik niet met de gave geboren om heel veel geduld te hebben. Desalnietemin was het ook wel jammer om uit elkaar te gaan, ik dacht ze wel te gaan missen, de interne grapjes, de bijnamen (ik ben omgedoopt tot Mariluz), de gezelligheid, we hadden echt een topgroep! En zo´n groep heeft ook z´n voordelen. Zo kwam ik in Tupiza aan, en zat ik net op een paard m´n wilde westen kunsten uit te proberen, en toen kwam ik Pablo tegen, die alvast een tourtje Salar de Uyuni geboekt had en ook voor mij een reservering had gedaan. Dus heel lang zijn we niet uit elkaar geweest, maar goed dat is een later verhaal.

Anyway, ik ging dus in de bus op pad naar Potosí. Wat ik een nadeel vind van reizen in Bolivia, is dat ik nog in geen enkele bus met een riem heb gezeten. De mensen hier kunnen nogal wild rijden, en met een riempje om m´n middel voel ik me toch iets veiliger. Helaas geven ze hier niet zoveel om veiligheid, dus ik ga telkens maar gewoon tukken met de hoop ´s ochtends wakker te worden en veilig te zijn aangekomen. Gelukkig is dat so far steeds goed gelukt. Wat me ook elke keer schrik aanjaagt zijn de honderdduizend zwerfhonden die blaffend naast de bussen en auto´s rijden. We hebben in Baños in Ecuador al een hondje doodgereden, wat echt verschrikkelijk was, en ik ben telkens bang dat dat weer gebeurt.

Potosí was vroeger één van de rijkste steden ter wereld, met haar Cerro Rico (rijke heuvel) vol met zilver. De Spanjaarden kwamen hier echter ook achter toen ze Zuid Amerika veroverden, dus veel zilver is verscheept naar Spanje. Ondertussen is er van de rijke stad niet veel meer over, maar de zilvermijnen bestaan nog en die kan je bezoeken. Ontzettend indrukwekkend! In de mijnen kan je in principe (zeker als lange Hollander) niet rechtop lopen, en af en toe zit je diep onder de grond je op je hurken door een nauwe tunnel te proppen. En het mooie is dat je dan af en toe weer terug moet om wat ruimte op te zoeken, omdat er een kar met zilver aangeraced komt die er langs moet. Dan heb je ook nog plekken waar je de muur niet mag aanraken omdat er allerlei giftige stoffen opzitten, dus al met al is het nogal een avontuur om daar naar binnen te gaan. De mijnwerkers werken keihard, onder de grond, in vervuilde lucht en altijd dus kromgebogen. Ik heb geprobeerd een kruiwagen een stukje te rijden, en dat is niet niks. Rammend zwaar! En de mijnwerkers rennen er praktisch mee. Ze maken ook enorm lange dagen, is sprak op een gegeven moment met twee mannen die een shift van 24 uur gingen draaien, 24 uur!! Kan je je het voorstellen? Het mooie is dat ze geen horloge hebben, en in die mijnen weet je natuurlijk niet of het dag of nacht is, maar ze kauwen de hele dag op coca bladeren (zoals veel mensen in Zuid Amerika) en zodra de smaak van de coca bladeren veranderd weten ze dat ze vier uur gewerkt hebben. Dan nemen ze een pauze, maar niet om te eten. Eten doe je namelijk niet in de mijn. Ze ontbijten met vier of vijf gangen, en als ze de mijn uitkomen proppen ze zich weer vol, maar in de mijn gaat er geen voedsel naar binnen. Wat ze wel doen in de mijn is tio Benito opzoeken. Tio Benito (of gewoon de tio) is een houten beeld van een duivel met een enorme piemel in z´n hand. In de mijn bestaat er geen god, ze vereren daar de duivel. Dus in hun pauze, of na het werk, zitten de mijnwerkers daar hun coca bladeren te kauwen en 96% alcohol te drinken. Hilarisch, wij namen een ieniemienie nipje van de alcohol omdat het echt proeft alsof je iets uit je medicijnkastje zit te drinken, maar de mijnwerkers klokken het naar binnen alsof het melk is, volledig eraan gewend. Voordat je echter een slok neemt moet je eerst wat alcohol voor de voeten van de tio gieten, omdat je niet kan verwachten dat de tio je helpt veel zilver te vinden zonder ook iets aan hem te geven. Ook ligt de grond voor z´n voeten bezaaid met coca bladeren, onder het mom van geven en nemen. Wat ik het allermooiste vond van de mijnen is dat de mijnwerkers enorm trots zijn. Ze verdienen veel geld als ze veel zilver vinden, dus over het algemeen zijn ze behoorlijk rijk. Ze zeggen zelf dat ze zo 30 of 40 jaar in de mijn kunnen werken voordat de gezondheid te veel is aangetast en dat vinden ze blijkbaar lang genoeg, dus ze zijn niet bang voor een vroege dood. En het zijn de helden van Potosí. Kleine kinderen mogen ondertussen niet meer in de mijn werken, maar als ze vakantie of weekend hebben gaan ze graag met hun vader mee omdat ze later zelf ook mijnwerker willen worden, het is echt een trots beroep. Verder zijn het enorme cuchiatos (ongeveer het enige woord in quechua dat ik ken, waarvan de officiele vertaling piemel van een varken is, maar wat gebruikt wordt voor vrouwenverslinder, romeo), want ze vertellen allemaal vol trots dat ze naast hun vrouw nog minstens 2 vriendinnen hebben, en hoe meer hoe beter. Door de weeks werken ze in de mijn, en naar eigen zeggen is zaterdag de dag voor de vrouw en zondag, onder het mom van een potje voetballen met vrienden, de dag voor de minaressen. Ze hebben ook een rijmpje in Potosí, dat als volgt gaat:

Casate con un minero
Porque gana mas dinero
Y muere primero
Encontes te quedas con dinero

De vertaling hiervan is:

Trouw met een mijnwerker
Want die verdient het meeste geld
En gaat als eerste dood
Dus laat je rijk achter

Al met al draait Potosí dus om de mijnwerkers en de mijnen, en verder is er ook niet heel veel te zien. Bovendien regende het keihard en was het ijskoud, dus ik besloot de volgende dag door te gaan naar Tupiza, van waar je de Salar de Uyuni kunt bezoeken. Helaas gingen de bussen alleen ´s avonds en dat zou betekenen dat ik midden in de nacht in Tupiza aan zou komen. Stoer als ik ben, wil ik toch het liefst overdag ergens aankomen, dus nam ik maar de bus naar Sucre. En ik ben superblij dat ik dat gedaan heb! Sucre is volgens de lonely planet de mooiste stad van Bolivia, en dat zou best nog wel eens kunnen. Het is een heel schattig en gemoedelijk stadje, en de zon schijnt er gewoon volle bak! De onafhankelijkheid van Bolivia is verkondigd in Sucre, en hoewel La Paz nu de hoofdstad is, werd Bolivia vroeger vanuit Sucre geregeerd en wordt deze stad in de grondwet gezien als de hoofdstad. Ik heb dan ook een heerlijk cultureel museum dagje gehad met Nicolas, een Belg die ik hier ontmoet heb. Vervolgens heb ik ´s nachts ook van het nachtleven mogen proeven, waar Sucre ook best trots op mag zijn, goed genieten! Het maakte het nog mooier dat ik met twee Australiërs was, die geen gene kenden. Zo had eentje bedacht "the naked man" van How I met your mother uit te proberen, dus die stond in één keer spontaan in z´n blote leuter in een discotheek in Sucre. Helaas heb ik niet alles mee kunnen maken want na het die hard feesten in la Paz wilde ik toch enigszins bijtijds naar m´n mandje toe, maar dat mocht de pret niet drukken.

De volgende dag kwam ik m´n vrienden van Down Under weer tegen, en ze waren net op weg naar een weeshuis. Ze hadden namelijk een Duits meisje ontmoet in Salar de Uyuni, en zij doet 3 maanden vrijwilligerswerk daar. Ze vroegen of ik ook mee wilde, dus nadat we een aantal basketballen gekocht hadden om kado te doen gingen we op weg. En dit was zo´n geweldige ervaring! We kwamen daar aan en hebben de hele dag met die kids gespeeld, gedanst, gebasketbald, liedjes gezongen, ze waren helemaal door het dolle heen. Superschattig die kleintjes, en ook de mensen die daar werkten waren ontzettend gezellig. Een mooie ervaring om meegemaakt te hebben. Helaas moest ik aan het einde van de middag wel weg, aangezien mijn bus naar Tupiza ging. Mooi dat ik alsnog om 3 uur ´s nachts in Tupiza aankwam, want blijkbaar was de weg verbetert waardoor de reis verkort werd, en de vertrektijden waren niet aangepast. Gelukkig schijnt Tupiza niet zo heel gevaarlijk te zijn en ook erg klein, dus binnen een kwartiertje lag ik al lekker in een bedje in een goedkoop hostelletje. Vanochtend heb ik van de prachtige natuur van Tupiza mogen genieten op een paardje, en morgen vertrek ik dus met Pablo en nog wat anderen naar Salar de Uyuni, ik ben benieuwd.